Wdrożenie wygodnej i satysfakcjonującej rutyny jest podstawowym celem po zakończeniu życia zawodowego. Jakich etapów możemy doświadczyć po drodze? Zapraszam na 6 faz przechodzenia na emeryturę opisanych przez światowej sławy gerontologa Roberta Atchleya.
6 faz przechodzenia na emeryturę
Fazy przechodzenia na emeryturę wg Roberta Atchleya
Robert Atchley jest światowej sławy gerontologiem. W latach 70. XX wieku stworzył teoretyczne podstawy rozumienia przechodzenia na emeryturę jako rozciągniętego w czasie procesu adaptacji.
W ramach swojej pracy naukowej opisał charakterystyczne fazy, które mogą pojawić się na drodze do ukształtowania satysfakcjonującej rutyny po zakończeniu życia zawodowego.
Opisanych poniżej faz nie należy traktować jako dogmatu, a raczej jako możliwe scenariusze. Indywidualny proces adaptacji stanowi pewną mieszankę poniższych elementów, a nie przebiega liniowo. Innymi słowy – nie każdy emeryt przechodzi przez wszystkie fazy wymienione przez amerykańskiego naukowca.
Autor zaprasza do refleksji nad tym, jak zamierzasz wypełnić lata na emeryturze oraz przygotowania się nie tylko pod względem finansowym, ale i emocjonalnym. W procesie adaptacji mogą pojawić się negatywne stany. Warto się z nimi zmierzyć.
6 faz przechodzenia na emeryturę
I. Faza przedemerytalna
Początkowo perspektywa emerytury jest jeszcze odległa. Majaczy na horyzoncie niczym odległy ląd. Sporadycznie pojawiają się myśli, że kiedyś nastąpi czas zakończenia pracy zawodowej.
Pojawiają się raczej wyobrażenia o emeryturze niż konkretny plan działania. Przeważają skojarzenia pozytywne (odpoczynek, dłuższe wakacje, czas na hobby i pasje), choć może występować także niedookreślona obawa przed nieznanym.
W miarę zbliżania się emerytury coraz ważniejsze staje się planowanie, szczególnie w zakresie materialnego zabezpieczenia starości. Praca schodzi na dalszy plan, podnoszenie kwalifikacji staje się mniej istotnym elementem zawodowej codzienności.
II. Emerytura
Przejście na emeryturę kończy czas aktywności zawodowej. Bardzo często „nowi emeryci” podążają jedną z trzech poniższych ścieżek:
A. „Miesiąc miodowy” – treścią tej ścieżki jest wykonywanie wielu zajęć rekreacyjnych, na które wcześniej nie było czasu. Pozwala na nieograniczone wręcz rozwijanie pasji, zainteresowań i podróże. Emeryci nadrabiają stracony czas.
B. „Natychmiastowa rutyna emerytalna” – duża aktywność już w trakcie życia zawodowego sprawia, że przejście na emeryturę jest bardzo łagodne. Osoby te szybko i płynnie wypełniają przestrzeń zarezerwowaną na pracę aktywnościami, które już wcześniej ich zajmowały. Codziennie wstając, mają plan działania.
C. „Odpoczynek i relaks” – ścieżka ta charakteryzuje się bardzo niskim poziomem aktywności. Często osoby, które miały bardzo wymagającą pracę i niewiele czasu dla siebie, decydują się na zwolnienie tempa po przejściu na emeryturę. Co ciekawe, jednak po pewnym czasie (nieraz kilku latach) poziom aktywności rośnie.
III. Rozczarowanie
Radość, z jaką nadrabiałeś stracony czas, gdzieś uleciała. Zaplanowane aktywności nie przynoszą już takiej radości. Nadchodzi moment, kiedy nadmiar wolnego czasu staje się męczący i frustrujący.
Następuje zderzenie Twoich wyobrażeń dotyczących emerytury z codziennością. Okazuje się, że z różnych powodów (zdrowotnych, finansowych, rodzinnych) nie ma możliwości realizacji wcześniejszych planów.
Jesteś na emeryturze, o której marzyłeś od dawna, i powinieneś być szczęśliwy. W takim przekonaniu utrzymują Cię aktywni zawodowo koledzy i koleżanki. U Ciebie zaś pojawia się apatia, negatywne myśli, znużenie.
Bez działania istnieje ryzyko pozostania na tym etapie do końca życia.
IV. Reorientacja
Pojawia się podsumowanie dotychczasowego okresu spędzonego na emeryturze, które prowadzi do lepszego zrozumienia swoich zasobów, potencjału, ale i ograniczeń.
Zmierzenie się z negatywnymi emocjami i rozczarowaniem, które pojawiły się w trzeciej fazie, jest bardzo istotnym zadaniem. Na tym etapie niezbędna jest refleksja nad tym, jakie działania podjąć, aby dalsze życie przebiegało zgodnie z naszymi oczekiwaniami.
Przejście tej fazy, a więc nowa orientacja i zmiana kierunku, jest bardzo ważne, by kolejne lata były źródłem radości.
V. Rutyna emerytalna
Wdrożenie wygodnej i satysfakcjonującej rutyny na emeryturze jest podstawowym celem po zakończeniu życia zawodowego.
Niektórzy są w stanie płynnie przejść do tej fazy zaraz po przejściu na emeryturę. Dla innych droga do jej odnalezienia wiedzie przez okres rozczarowania i ponownego zdefiniowania siebie. Kolejni zaś, po kilku latach satysfakcji, odczuwają potrzebę ponownego zdefiniowania swojej rutyny. Jest to bardzo indywidualna sprawa.
Ta faza emerytury charakteryzuje się stabilizacją i odnalezieniem równowagi. Może trwać wiele lat.
VI. Przerwanie
Stabilność i przewidywalność zostaje zaburzona przez chorobę czy niepełnosprawność. Nie skupiamy się już na możliwościach związanych z emeryturą, a koncentrujemy się na wyzwaniach najbliższych dni. Na tym etapie może pojawić się utrata niezależności finansowej.
Przerwanie emerytury może być również związane z decyzją o powrocie do pracy zawodowej.
Chcesz być na bieżąco? Polub psychologdlaseniora.pl na Facebooku.
Więcej artykułów dotyczących przechodzenia na emeryturę znajdziesz tutaj.
