Przeciętny mieszkaniec Europy spędza 90% swojego czasu w budynkach. U seniorów większość tego czasu przypada na pobyt w mieszkaniu. Kiedy warto rozważyć zmianę mieszkania, czym jest aging in place, dlaczego warto mieszkać u siebie? O korzyściach, wyzwaniach oraz alternatywach mieszkaniowych w wieku 60+.
Dobrze mieszkać na emeryturze
Zmiana mieszkania
Ostatnie lata aktywności zawodowej i początek emerytury to dobry czas, aby zastanowić się nad sytuacją mieszkaniową. Wiele małżeństw żyje w dużych mieszkaniach, które były urządzane w czasach, gdy w domu mieszkały dzieci.
Właśnie wyprowadzenie się dzieci z domu stanowi dla wielu osób motywację do przeprowadzenia zmian mieszkaniowych. W wielu przypadkach metraż jest zdecydowanie większy niż potrzeby. Rachunki są wysokie, sprzątania dużo.
Niektórzy z nich podejmują decyzję, aby sprzedać nieruchomość bądź wymienić ją na mniejsze mieszkanie. Zmiana pozwala uniknąć na starość budynków bez windy czy przystosować łazienkę i resztę mieszkania do mniejszej mobilności, która kiedyś przyjdzie.
Zdecydowanie łatwiej wykonać taką zmianę w okolicach 60-tki niż w wieku 70-80 lat. Jak pokazują badania z wiekiem spada odsetek osób, które deklarują chęć przeprowadzki, przy czym jednocześnie wzrastają subiektywnie odczuwany wysiłek oraz koszty psychologiczne takiej decyzji.
Im człowiek starszy, tym trudniej znosi tak duże zmiany jak przeprowadzka. Wcześniejsze rozważenie wszystkich za i przeciw pozwala podjąć najlepszą dla siebie decyzję oraz minimalizować koszty zmiany, np. poprzez przeprowadzkę w obrębie tej samej społeczności czy dzielnicy.
We własnych czterech ścianach
Eksperci, zajmujący się jakością życia osób po 60-tce, przekonują, że najlepszym rozwiązaniem jest mieszkanie najdłużej jak to tylko możliwe we własnym mieszkaniu.
Koncepcja ta jest szerzej omawiana jako “aging in place” i zakłada stworzenie takich warunków, by możliwe było bezpieczne, samodzielne i wygodne życie we własnym domu bez względu na wiek, dochód czy poziom kompetencji.
Również psychologowie podkreślają wiele korzyści płynących z mieszkania we własnych czterech kątach. Mieszkanie u siebie pomaga utrzymać niezależność i autonomię. Wzmacnia poczucie kontroli oraz samostanowienie. Ważne jest również poczucie komfortu, definiowane jako przebywanie w znanej przestrzeni.
Dom jest ważny dla poczucia tożsamości i przynależności. Wiąże się z nim wiele emocji i wspomnień, które przechowujemy w pamięci. Zmiana w tym kontekście wiąże się subiektywnie ze stratą, gdyż realizacja podstawowych potrzeb zostaje na jakiś czas zaburzona.
Rekomendacje ekspertów są spójne z deklaracjami starszych osób w naszym kraju. Badanie przeprowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazało, że zaawansowani wiekowo Polacy cenią sobie niezależność, a opiekę instytucjonalną traktują jako ostateczność.
Największe wyzwania samodzielnego mieszkania
Okazuje się jednak, że mieszkanie u siebie mimo wieku nie jest pozbawione wyzwań. O co szczególnie warto zadbać, gdy zdecydujemy się mieszkać samodzielnie?
Do największych z psychologicznego punktu widzenia należą samotność oraz brak poczucia bycia potrzebnym. Niemal co piąta osoba po 65 roku życia czuje się samotna, a stan ten pogłębia się z wiekiem oraz wraz ze spadkiem mobilności.
Według badań przeprowadzonych dla „Stowarzyszenia mali bracia Ubogich” 3 na 10 osób w wieku 80+ doświadcza samotności i izolacji. Aż 10% ankietowanych doświadcza tych stanów często, a nawet zawsze.
Człowiek jako istota społeczna potrzebuje kontaktów ze światem zewnętrznym. W przeciwnym razie wiele psychologicznych korzyści samodzielnego mieszkania zostanie zniwelowanych, a izolacja może doprowadzić do depresji.
Warto również zauważyć, że ⅓ osób w wieku 65+, mieszkających samodzielnie, doznaje upadku przynajmniej raz w roku. Odpowiednie przystosowanie mieszkania jest kolejnym istotnym wyzwaniem stojącym przed osobami zbliżającymi się do 70-tki.
Doktorzy architektury Agnieszka i Jan Cieśla opracowali cechy bezpiecznego mieszkania seniora. Przygotowane rozwiązania koncentrują się wokół trzech czynników – bezpieczeństwo, wygoda oraz łatwość utrzymania.
Praktyczną realizacją wspomnianych idei jest powstałe na warszawskich Bielanach Wzorcowe Mieszkanie Seniora, które może być inspiracją dla deweloperów, samorządów oraz firm pragnących wyjść naprzeciw potrzebom związanym z gwałtownym starzeniem się naszego społeczeństwa.
Przeszkodą z punktu widzenia szerokiego zastosowania wspomnianych rozwiązań dla przeciętnego seniora będą stosunkowo wysokie koszty kompleksowej adaptacji mieszkania. Według danych ZUS przeciętna emerytura w Polsce w roku 2019 wyniosła 2236,84 złotych – to zdecydowanie zbyt mało, by z tych środków przeprowadzić kompleksowe zmiany.
Nawet jeśli nie wszystkich stać na takie kompleksowe działania, to kierunek podkreślany przez architektów jest słuszny – z wiekiem ważne jest wprowadzenie adaptacji w mieszkaniu, poprawiających komfort życia oraz zmniejszających prawdopodobieństwo wypadków w domu.
Wśród najprostszych do wprowadzenia zmian można wymienić usunięcie z podłogi dywanów (a także progów i zasilaczy), zadbanie o właściwe oświetlenie, wyłożenie podłogi w łazience matą antypoślizgową, a w dalszej perspektywie zamontowanie prysznica zamiast wanny. Wkrótce pojawi się szczegółowy artykuł opisujący proponowane zmiany.
Alternatywne formy zamieszkania
Mieszkanie, które jest w rodzinie od dziesięcioleci, nie jest jedyną formą zamieszkania dostępną na emeryturze. Na drugim końcu spektrum znajdują się domy pomocy społecznej, świadczące całodobową opiekę z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności. Jakie alternatywny są dostępne na rynku?
Coraz popularniejsze stają się domy wielogeneracyjne, w których pod jednym dachem mieszkają trzy pokolenia. Jedna z takich inicjatyw zainaugurowała swoją działalność pod koniec 2019 roku we Wrocławiu.
Miejscowy TBS na terenie wzorcowego osiedla Nowe Żerniki stworzył budynek, który będzie łączył mieszkania senioralne, na wynajem oraz przedszkole. Część senioralna została zaprojektowana tak, aby sprzyjać sąsiedzkiej integracji i wspierać wspólne spędzanie czasu. Taki projekt pozwala łączyć korzyści płynące z samodzielnego mieszkania oraz przeciwdziała samotności.
Rośnie również oferta mieszkań ze wsparciem medycznym (tzw. assisted living). Są one pozbawione barier architektonicznych i w pełni dostosowane potrzeb osób starszych. Łączą przy tym komfort samodzielnego mieszkania z dostępną 24h na dobę opieką medyczną.
Z myślą o osobach wymagających pomocy w codziennym funkcjonowaniu powstaje coraz więcej domów opieki. W znakomitej większości przypadków jest to jednak rozwiązanie, które wymaga głębszego sięgnięcia do kieszeni.
Dobrze mieszkać na emeryturze
Komfort życia na emeryturze w znacznej mierze zależy od warunków, w jakich mieszkamy. Warto zastanowić się zawczasu, jak zapewnić sobie najwyższą możliwą jakość życia po zakończeniu aktywności zawodowej.
Zmierzenie się z tym zagadnieniem nie jest łatwe i wymaga analizy na wielu poziomach (kwestie finansowe, zdrowotne, emocjonalne, rodzinne, własne wyobrażenie o emeryturze itd.).
Niezależnie od tego, czy zdecydujemy się na mieszkanie u siebie czy jakąś z alternatywnych form zamieszkania bardzo ważna jest proaktywna postawa – z psychologicznego punktu widzenia, wprowadzenie zmian przyjdzie nam wtedy łatwiej.
Chcesz być na bieżąco? Polub psychologdlaseniora.pl na Facebooku.
TEMAT MIESIĄCA: PRZECHODZENIE NA EMERYTURĘ
– ZOBACZ WSZYSTKIE ARTYKUŁY
Dobrze mieszkać na emeryturze, publikacja: sierpień 2020. Wszelkie prawa zastrzeżone.
